Svjetski dan pneumonije obilježava se 12. novembra s vodećom temom „Svaki dah je bitan, zaustavimo upalu pluća.“ Cilj obilježavanja ovog dana je podizanje svijesti o pneumoniji kao javnozdravstvenom problemu te sprječavanje smrtnosti djece od te bolesti. Povodom Svjetskog dana pneumonije, naša prim.dr. Jasminka Maglajlić, specijalista pulmolog i spec. medicinske mikrobiologije je u sljedećem tekstu izdvojila najbitnije informacije, a koje se odnose na ovu bolest. Pneumonija je upala plućnog parenhima koja klinički predstavlja akutno stanje. Uzročnici pneumonija su brojni mikroorganizmi, ali i metabolički, hemijski i fizikalni faktori. Različite vrste mikroorganizama ili drugih uzročnika mogu izazvati isti pneumonijski sindrom , kao što isti uzročnici mogu manifestirati različite kliničke slike bolesti. To je rezultat odnosa uzročnika i odbrambenih snaga organizma.
Kako nastaju upale pluća?
Mnogobrojni uzročnici ulaze u organizam i dolaze do plućnog parenhima zračnim, krvnim ili limfnim putem. Uzročnici u donje disajne puteve najčešće dolaze udahnutim zrakom, ali mogu dospjeti i limfohematogenim putem. Hematogeni put je zapažen posebno kod stafilokoknih i streptokoknih infekcija. Prodor uzročnika u pluća ne mora obavezno dovesti do razvoja pneumonije, na što utiče opšte i imunološko stanje organizma. Predispozicioni faktori koji pogoduju razvoju upalnog procesa u plućima su:
- Virusi koji smanjuju odbrambene mehanizme pluća i povećavaju mukoznu sekreciju,te omogućavaju prodor uzročnika u donji respiratorni trakt
- Hronična oboljenja kao što su dijabetes, hronična obstruktivna bolest pluća, kardijalna dekompenzacija, bronhiektazije
- Atmosferske prilike : vlaga, hladnoća, magla, pušenje i prehlade
- Dugotrajna primjena kortikosteroida i imunosupresivne terapije
- Aspiracija sadržaja iz gornjih respiratornih puteva
- Traume grudnog koša
Dijagnoza pneumonija
Postavljanje etiološke dijagnoze upale pluća je prilično teško obzirom da se na rezultate bakteriološke obrade uzoraka čeka nekoliko dana, a opšte stanje pacijenta zahtjeva brzo započinjanje terapije. Istina, danas su razvijene moderne molekularne tehnike, te metode za brzo otkrivanje antigena, ali su zbog skupoće i visoko specijalizirane opreme nedostupne za rutinsku dijagnostiku. Stoga se većina pneumonija danas liječi bez dokazanog uzročnika, a dijagnoza postavlja klinički. Za to je potrebno dosta znanja i umijeća da se pneumonija prepozna i razvrsta prema etiološkom načelu. Kod postavljanja dijagnoze vrlo je važna detaljna anamneza, a zatim i kompletan fizikalni pregled. Kod bakterijskih upala pluća perkusijski i auskultatorni nalaz su pozitivni, dok je kod atipičnih pneumonija često taj nalaz uredan. Potrebno je obavezno uraditi i laboratorijske nalaze, posebno sedimentaciju eritrocita, CRP i KKS. Sedimentacija eritrocita je ubrzana kod bakterijskih pneumonija i sa razvojem upale se ubrzava, dok je kod atipičnim unjereno ubrzana. CRP je povišen, kao i vrijednosti leukocita posebno kod bakterijskih, dok su leukociti obično normalni kod atipičnih pneumonija. Rentgenološka dijagnostika ima najveći značaj, te je treba obavezno uraditi kod svake sumnje na upalu pluća. Iskusnom pulmologu često samo rentgenološki izgled sjene može pomoći i u etiološkom razrješenju oboljenja, a važna je i za praćenje efekta terapije.
Terapija pneumonija
Pneumonija je akutno, potencijalno teško oboljenje s brzim razvojem simptoma kod kojeg se kliničke odluke moraju donositi brzo, a antimikrobna terapija započinjati odmah. Pneumonije se liječe različitim antibioticima, često i kombinacijom antibiotika. Danas na raspolaganju imamo širok spektar antibiotika koji se mogu primjenjivati parenteralno i peroralno. Većina pneumonija se liječi ambulantno peroralnom primjenom antibiotika. Ako se radi o kompliciranim pneumonijama sa teškom kliničkom slikom, zatim pneumonijama kod hroničnih bolesnika, te komorbiditetu bolesnika – treba hospitalizirati i započeti parenteralnu terapiju, a nakon poboljšanja preći na peroralnu. Pri adekvatnom izboru antibiotika kliničko poboljšanje nastupa nakon 48 do 72 sata, ponajprije normalizacijom tjelesne temperature. Dužina liječenja nekompliciranih pneumonija obično traje 8 do 10 dana, ali ako se radi o imunodeficijentnim bolesnicima, te hroničnim bolesnicima terapija treba trajati i duže. Na kraju možemo zaključiti da su pneumonije ozbiljna akutna plućna oboljenja izazvana različitim uzročnicima. Medjutim, pravovremeno postavljanje dijagnoze, te brzo započinjanje adekvatne terapije dovodi do potpunog izlječenja i ne ostavlja trajne posljedice po organizam.
Prim.dr.Jasminka Maglajlić
Specijalista pulmolog i spec. Medicinske mikrobiologije
